• Reklam
  • Künye
  • İletişim
  • ABONE OL!
  • GENÇ'e Yazı Gönder
  • Atölye Çalışmaları
    • Yazı Atölyesi
    • Fotoğraf Atölyesi
  • Twitter
  • Facebook
  • RSS
Kısa yoldan ABONE olmak

logo

  • DOSYA
  • YAZARLAR
  • GÜNDEM
  • SÖYLEŞİ
  • KÜLTÜR & SANAT
    • Sinema
    • Kitap
    • Gezi
    • Sözlük
  • BİLİM
    • Mikro Alem
    • Makro Alem
    • GENÇ Bilim
  • TEKNOLOJİ
  • KAFALARDAKİ SORULAR
  • ARŞİV
  • ABONE OL!
Anasayfa
  • DOSYA
  • YAZARLAR
  • GÜNDEM
  • SÖYLEŞİ
  • KÜLTÜR & SANAT
    • Sinema
    • Kitap
    • Gezi
    • Sözlük
  • BİLİM
    • Mikro Alem
    • Makro Alem
    • GENÇ Bilim
  • TEKNOLOJİ
  • KAFALARDAKİ SORULAR
  • ARŞİV
  • ABONE OL!
  • Söyleyecek Bir Sözün Var mı?
  • GENÇ Dergi Eylül 2023 Sayısı ÇIKTI!
  • Tanı(ma)yalım: Moda
  • Medyen`deki İki Kız
  • Algılar ve Gerçekler Arasında Suriyelilerin Genel Durumu
  • Birliktelik Sırrının Eşsiz Öncüleri: Sahabeler
  • Kırım Sürgünü`nün 79.Yılı
  • Türkiye ile Bosna Hersek Arasında Yıkılmaz Kardeşlik Köprüsü
  • Âmâk-ı Hayâl: "Hayâlin Derinlikleri"
  • Büyük Çocuklar
  • Yolcu, Hangi Haldesin?
  • Döndüm Dersem Yalan Olur
  • Kelimenin Gücü
  • Mevsimler Armonisi
  • Hâlin Haritası Engebelidir
  • Evvel Zaman İçinde
  • Esma Terbiyemiz Olsun
  • Maddenin İç Yüzüne Yolculuk
  • ANASAYFA
  • Kur'ân Kültürü
  • Büyüten İltifat

Büyüten İltifat

31.10.2015 17:47
Kur'ân Kültürü
4474
Adem Ergül

Ölçüyü aşan sınırsız iltifatlar, çoğu zaman muhatabı şımartır ve arsız hâle getirir. Bir de henüz tam ustalaşmadan gösterilen aşırı ilgi ve itibarlar, kişinin gelişmesinin önünde engel bile olabilir.

Bütün varlıkların büyüyüp gelişmesinde, iyi niyetli ilginin (iltifatın) küçümsenemeyecek etkisi vardır. Bitkilerden hayvanlara ve hatta cansız varlıklara kadar bu hakikati görmek mümkündür. Bu durum, insan söz konusu olunca daha da büyük önem kazanır. Bu iltifatın içinde, muhabbet, saygı, takdir, maddi ve manevi destek, hayır dua vb. ilgi çeşitleri vardır. İlgide cimrilik göstermek, esasen haset ve gönül darlığı gibi iç hastalıkların dışavurumudur.

Tarih boyunca iyi yetişmiş insanların hayatları incelenecek olursa bir şekilde iltifat enerjisi ile beslendiklerini müşahede ederiz. Bu iltifat, bazen aileden, bazen çevreden, kimi zaman üst amir ve önderlerden ve zaman zaman da manevî işaret ve beşaretler yoluyla olmuştur. Bu sayede hem heyecanlar sürekli kılınmış ve hem de sabır ve sebatın devamlılığı gerçekleştirilmiştir. Başarıların oluşmasında iradelerin çözülmemesi ve aksine sürekli pekiştirilmesi bir zarurettir.

17. yüzyılda yetişen Hattat Hâfız Osman, hat sanatında yeni bir çığır açan öncü bir sanatkârımızdır. Şeyh Hamdullâh hattına yeni bir güzellik, ayrı bir letâfet ve çeşni katarak husûsiyle sülüs ve nesih hattında yeni bir mekteb olmuştur. İsmail Efendi gibi bir kısım büyük hat üstadları:

“Hüsn-i hattı biz bildik; ancak Hâfız Osman yazdı!” demişlerdir.

Pâdişâhlara da hüsn-i hat dersi veren Hâfız Osman, gâyet mütevâzı biriydi. Saraya derse giderken bile sade giyinir, kendisini kibir ve gurura sevkedecek her şeyden ictinâb ederdi. Bir gün Sultan II. Mustafa, Hâfız Osman’ın hokkasını tutarak kendisine iltifât ve alâka gösterdi. Sonra yazdığı hârikulâde yazılara hayran hayran bakarak:

«Üstâd! Böyle bir Hâfız Osman bir daha zor yetişir! Belki de hiç yetişmez!» dedi.

Bu iltifât üzerine Hâfız Osman, âdetâ küçük bir çocuk gibi mahcup oldu ve şu mânidar cümleleri söyledi:

«Sultanım! Sizin gibi hocasına hokka tutan pâdişâhlar geldikçe, daha çok Hâfız Osmanlar yetişir!..»1

Psikologlar üç çeşit ilgiden bahseder:

1. Olumlu İlgi: Selam vermek, iltifat etmek, takdir hislerini ifade etmek, ihsan ve ikramda bulunmak gibi ilgiler.

2. Olumsuz ilgi: İncitici sözler, eziyet veren davranışlar, hakaretler vb. ilgiler.

3. Sıfır ilgi: Yokmuş gibi davranmak.

Bu üç çeşit ilginin içinde en yıpratıcı olanının, “sıfır ilgi” olduğu söylenmiştir. İnsanı küçülten ve pörsüten işte bu çeşit ilgisizliktir. Bu öyle incitici bir durumdur ki, inkârcılara âhirette verilen cezalardan birisi olmuştur. Âyet-i kerimede şöyle buyrulur:

“Şüphesiz, Allah’a verdikleri sözü ve yeminlerini az bir karşılığa değişenler var ya, işte onların ahirette bir payı yoktur. Allah, kıyamet günü onlarla konuşmayacak, onlara bakmayacak ve onları temizlemeyecektir. Onlar için elem dolu bir azap vardır.” (Âl-i İmrân 77)

Keyfiyetli ilgi, her şeyi büyüten ve geliştiren bir iksirdir. Ancak bu çeşit ilgi samimi bir gönülle yerine getirilmelidir. Yapmacık ilgiler ise bazen zararlı bile olabilir.

İlginin yetiştirici ve geliştirici olması, sürekliliği ile doğru orantılıdır. Kısa süreli ilgiler, saman alevi gibi geçici bir tesir icra edebilirler.

Özellikle insan yetiştirme, kısa süreli ilgilerle değil, uzun süreli nitelikli ilgilerle gerçekleşir.

Bir toplumun önde gelen âlim, ârif ve idarecileri, hangi alana ilgi ve iltifat gösterirlerse, o alanda bir gelişme ve bereket söz konusu olması tabiidir.

Yahya Kemal’in “Yedi yüz yıllık hikâyemiz”i ihtiyar çınarlardan dinlediğini söylediği Türk musikinin üstadlarından Itrî, “Na’t-ı Mevlânâ” adlı muhteşem eserini bestelediği zaman, Sultan III. Ahmed kendisini saraya davet etti ve şerefine görkemli bir şölen verdi. Sofracıbaşı, elinde altın kapaklı bir sahanı kendi önüne koydu. Fakat III. Ahmed:

«Bu yemeği özel olarak üstad için hazırlamıştım, onun önüne koyun.» emrini verdi ve sanatkâra sahanın kapağını açmasını rica etti.

Itrî kapağı açınca gözleri kamaştı. Çünkü sahanın içi zümrüt, elmas, yakut ve zebercet gibi değerli taşlarla doluydu. Bu zarif iltifat karşısında Itrî heyecanlandı ve:

«Padişahım, fakir böyle iltifatlara layık değildir.» diyerek büyük bir mahcubiyetle hürmetini arzeyledi.

Bunun üzerine III. Ahmed içini çekti ve şunları söyledi:

«Bu mücevherlerin sizin eserlerinizin yanında ne kadar değersiz olduğunu bilmez değilim. Bir padişah olarak bundan değerlisi bende yok. Sizler Allah’ın en sevgili kullarısınız ki, eserleriniz dünya durdukça pâyidâr olacaktır. Sizlere o ilahi ihsanların yanında ne verilirse cüce kalır.»2

Güzelliklerin görülmesi ve değerlendirilmesi, yeni yeni güzelliklerin ortaya çıkmasına vesile olurken, görülmemesi ve takdir edilmemesi, var olanların bile yok olup gitmesine sebep olur.

Teşekkür hissiyatı, nimetleri ve güzellikleri artırıp geliştirirken, nimeti görmezden gelme anlamındaki nankörlük ise acı sonuçlar doğurur.

Büyüklere ihsan ve ikram yakışırken, küçüklere de beklentisizlik, göz ve gönül tokluğu yakışır.

Her şeyde olduğu gibi iltifatta da dengeyi gözetmek önemlidir. Ölçüyü aşan sınırsız iltifatlar, çoğu zaman muhatabı şımartır ve arsız hâle getirir. Bir de henüz tam ustalaşmadan gösterilen aşırı ilgi ve itibarlar, kişinin gelişmesinin önünde engel bile olabilir. Bu itibarla iltifatı yapan kimsenin basiret ve firasetli olmasına ihtiyaç vardır. İltifata mazhar olan kimsede de tevazu ve edep aranır. İltifat ederken ve ona muhatap olurken, güzelliklerin lütfedicisi olan Hak Teâlâ’nın hatırlanması ve güzelliklerin O’nun ihsanı olduğunun ifadesi, her iki tarafın zarar veren ya da zarar gören olmasının önünde bir set oluşturacaktır. Hulâsa iltifat esirgenmemeli ve hazmedilebilmelidir ki nice nice güzelliklerin ve muvaffakiyetlerin vesilesi olabilsin.


Dipnot:

1- Osman Nûri Topbaş, Âbide Şahsiyet ve Müesseseleriyle Osmanlı, s. 407-408.

2- Mustafa Armağan, Osmanlı’nın Mahrem Tarihi, s. 146.

BU YAZIYI BEĞENİN:

Yazar Hakkında

Adem Ergül

1965 yılında Konya’da doğdu. İlk ve Orta öğrenimini burada tamamladı. 1985-1989 yılları arasında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde lisans eğitimi aldı. Aynı fakültede lisansüstü eğitimine devam ederek 1998 yılında “Kur’an-ı Kerim’de Kalp Kavramı” isimli teziyle de tefsir alanında doktor unvanını aldı. 1989 yılında, merkezi İstanbul’da bulunan Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı’nın eğitim hizmetlerinde vazife al...

Fikrinizi / Yorumunuzu Bizimle Paylaşın...

Son Manşetler

  • Söyleyecek Bir Sözün Var mı?

  • GENÇ Dergi Eylül 2023 Sayısı ÇIKTI!

  • Tanı(ma)yalım: Moda

  • Medyen`deki İki Kız

  • Algılar ve Gerçekler Arasında Suriyelilerin Genel Durumu

  • Birliktelik Sırrının Eşsiz Öncüleri: Sahabeler

  • Kırım Sürgünü`nün 79.Yılı

  • Türkiye ile Bosna Hersek Arasında Yıkılmaz Kardeşlik Köprüsü

  • Âmâk-ı Hayâl: "Hayâlin Derinlikleri"

  • Büyük Çocuklar

  • Yolcu, Hangi Haldesin?

  • Döndüm Dersem Yalan Olur

  • Kelimenin Gücü

  • Mevsimler Armonisi

  • Hâlin Haritası Engebelidir

  • Evvel Zaman İçinde

  • Esma Terbiyemiz Olsun

  • Maddenin İç Yüzüne Yolculuk

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • Tümü

Benzer Yazılar

Kadın-Erkek İlişkilerinde Hakk`a Teslimiyet ve Hudûdullah`a Saygı
Kadın-Erkek İlişkilerinde Hakk`a Teslimiyet ve Hudûdullah`a Saygı
Şüpheli konulardan sakına...
Büyük Nasip: Sebatkârlık
Büyük Nasip: Sebatkârlık
Kimi zaman çok iyi bildiğ...
Heybene Gönül Doldur
Heybene Gönül Doldur
Gönül yapmayı hayatının m...
Kişiliğimize Değer Katmak Ama Hangi Değer?
Kişiliğimize Değer Katmak Ama Hangi Değer?
İnsanı Hak katında değerl...

Genç Dergisi 194. Sayı

POPÜLER YAZILAR

  • Son Eklenen
  • Çok Okunan
  • Haber Merkezi

Söyleyecek Bir Sözün Var mı?

GENÇ Dergi Eylül 2023 Sayısı ÇIKTI!

Tanı(ma)yalım: Moda

Meybuz Nesli Mahvoldu, Hamburger Neslini Kurtaralım

GENÇ Dergisi Ağustos 2023 Sayısı ÇIKTI!

GENÇ Dergisi Temmuz 2023 Sayısı ÇIKTI!

Medyen`deki İki Kız

Genç Dergi Mayıs Sayısı Çıktı! 8421369

Bagamoyo Afrika... 4916956

Kasım Sayımız Çıktı! 3363574

Hangi Filmi Neden İzleyelim? (Özel Çalışma) 1177067

En Güzel Cuma Hediyeleri! 285191

10 Soruda Sen Kimsin? 268668

Leyla ile Mecnun Fuzuli mi? 164285

23.09.2023

Söyleyecek Bir Sözün Var mı?

05.09.2023

GENÇ Dergi Eylül 2023 Sayısı ÇIKTI!

14.08.2023

Tanı(ma)yalım: Moda

31.07.2023

GENÇ Dergisi Ağustos 2023 Sayısı ÇIKTI!

04.07.2023

GENÇ Dergisi Temmuz 2023 Sayısı ÇIKTI!

19.06.2023

Medyen`deki İki Kız

01.06.2023

GENÇ Dergisi Haziran 2023 Sayısı ÇIKTI!

Tüm Videolar

Video GENÇ

En Önemli Yetenek: Sunum!
Takip Edin

GENÇ Twitter Akışı

@gencdergi kullanıcısından Tweetler
TÜM FOTOĞRAFLAR

FOTOĞRAF GALERİSİ

  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
TÜM YAZILAR

GENÇ BİLİM

  • Yazmak Üzerine Bir Swot Analiz
    İnsanlığın tekâmül süreci...
  • Adâb-ı Muâşeret Hastalıkları ve Edebî İyilik Hâli
    Âdâb-ı muâşeret hastalıkl...

GENÇ FACEBOOK AKIŞI

Genç Dergi

İLETİŞİM

Reklam
ABONE OL!
Künye
Yazarlar
İletişim

GENÇ'ten

GENÇ'e Yazı Gönder
Yazı Atölyesi
Fotoğraf Atölyesi
Psikolojik Danışman
Ödüllü Test










GENÇ Bilişim © 2006 - 2023 . Tüm Hakları Mahfuzdur.
  • Twitter
  • Facebook
  • RSS