Kelimelerin anlamı, yaratılan ilk insan Hz. Adem ile var oldu. Zihinde anlam bulan kelimelerin kimi somut bir anlama bürünmüş; bazısı da düşünülen, hissedilen ama dokunulmayan soyut boyutta kalmış. Doğumundan 7-11 yaşına kadar insan somut kavramları tanırken; 11 yaşından sonra yavaş yavaş soyut kavramları da anlamaya başlar. 11 yaş sonrası anlam dünyasının da derinlik kazanmasıyla insan soyut kavramları keşfederek, düşünerek ve farklı anlamlarını bularak yaşamını sürdürür.

 

İnsan öğrendiği her kelimede kendine özel bir sır fark ettiği sürece algıları yeni bilgilere açılır. Yeni bilgileri algılamakta hızlanan insanın hafızada tutma ve hatırlama becerisi de artar. Kelime kelimeyi tutar ve bu şekilde parça-bütün ilişkisi kurulmuş olur. Parça-bütün ilişkisinde kelimeleri oluşturan harfler aynı ama dizilişleri farklı, harfler farklı ama anlamı aynı kimi zaman da yazılışı aynı anlamı farklıdır.

 

İnsanın somut kelimeleri anlaması ve hatırlaması daha kolay olsa da soyut kelimeler hissettikçe, düşündükçe, araştırdıkça anlamlandırılır; hal ve hareketlere yansıdıkça da gerçek anlamı ortaya çıkar. Bu bağlamda aslında kalıcılığı ve güveni vurgulayan “Söz uçar, yazı kalır” atasözünü farklı bir açıdan ele almak mümkün.

 

Ağızdan çıkan her söz hatırlanır mı, bilinmez ama yazılan her harf kağıt yakılmadığı sürece kalıcıdır, bir başkasına ulaşır veya insana kendi sözünü hatırlatır. Yazıldığı sürece insana varlığını hatırlatan kelimelerin her biri anlamı doğrultusunda bir duruş sergiler. Ancak insan kelimelerin bir duruşu olduğunu davranışta görür, yorumlar. Anlamı hayat bulan kelime insanı düşündürür ve insana düşüncede derinlik kazandırır.

 

İdrak etmek, anlamak, anlamlandırmak, yorumlamak, eleştirmek ve uygulamak boyutunda adım adım ele alındığında insanın düşünen ve düşünerek hareket eden bir yaratılışa sahip olduğu anlaşılmaktadır. Kur’an-ı Kerim’de 700’den fazla ayet insanı düşünmeye teşvik etmekte, akıl kelimesi 49 ayette akletmek ve aklını kullanmak şeklinde ve düşünmek kelimesi de geniş örneklerle 84 yerde geçmektedir. 

 

Bebeğin becerisi geliştikçe fıtrat üzere düşüncenin en temel, saf ve derin anlamı ortaya çıkar. Yetişkin insan kelimenin farklı anlamlarıyla tanıştığı için çocuğu anlamakta zorlanır. Zamanla kelimelerin anlamı daralmaya ve tek boyutlu düşünülmeye başlanır. Bu noktada Kur’an insana aklını kullanmasını hatırlatır. Düşünmeye başlayan insan somut-soyut her kelimenin anlamını, Allah rızası doğrultusunda, irdelemeye ve araştırmaya başlar. Bu anlamda düşüncede derinleşmek insanın tefekkür etme halidir ve insan Kur’an’da 137 yerde tefekküre davet edilmiştir.

 

İnsan beyni bilgisayara benzetildiğinde, hafızasının güçlü olduğu yani gördüğü, işittiği, hissettiği, tattığı ve dokunduğu çoğu şeyi kaydettiği bilinmektedir. İnsanın kendi ağzından çıkan her sözü duyduğunu ve kaydettiğini düşündüğümüzde kelimelerin insanın ruh halinde, halinin hayatında ne kadar etkili olduğunu anlamak mümkündür.

 

Ez cümle Mahatma Gandhi kelimenin gücünü şu şekilde özetlemiş: “Söylediklerinize dikkat edin, düşüncelere dönüşür. Düşüncelerinize dikkat edin, davranışlarınıza dönüşür. Davranışlarınıza dikkat edin, alışkanlıklarınıza dönüşür. Alışkanlıklarınıza dikkat edin, değerlerinize dönüşür. Değerlerinize dikkat edin, karakterinize dönüşür. Karakterinize dikkat edin, kaderinize dönüşür.”