01.02.2021 23:13

Bi Dünya Haber

1911

Yazar: Edanur Basançelebi / ABD

1936’da dokuz çocuklu bir ailede doğan İranlı Nader Khalili İran, ABD ve Türkiye’de felsefe ile mimarlık eğitimi almış. Ay ve uzay yerleşimlerine merak sararak yürüttüğü çalışmaları NASA tarafından ödüllendirilmiş. Kariyerinin ilk 25 senesinde de gökdelenler üzerine uzmanlaşmış. Mimarlık kariyerinin yanı sıra, gençliğinden beri Mevlana’nın şiirlerini okuyup tercüme ediyormuş.

Zamanla Nader Khalili milyonlarca yoksul, mülteci ve evsizin hakkını gasp edip koca koca binalar inşa etmenin yanlış olduğuna kanaat getirmiş ve gökdelen yapmayı bırakarak kendine motosiklet alıp çöllerde beş sene sürecek bir yolculuğa çıkmış. Bu yolculuğu sırasında mimaride en uygun malzemenin ne olduğunu araştırmış. Deprem, tsunami ve kasırga gibi afetlerle bir dakikada yıkılabilen şehirler değil de kalıcı ve dayanıklı yapılara odaklanmış. Bu noktada, Mevlana’nın mistik şiirleri Khalili’yi esinlendirmiş. Ayağının altındaki dünyayı, yani toprağı temel malzeme olarak seçmiş.

Yolculuğunun ve aldığı kararların ardından Khalili Kaliforniya’ya taşınarak CalEarth’ü kurmuş. Toprak, hava, su ve ateş gibi zamansız malzemeleri; kemer, tonoz ve kubbe gibi zamansız dokunuşlarla birleştirerek “Seramik Evler” olarak da adlandırılan Rumi Dome’ları ile Earthbag evlerini üretmeye başlamış, kendi deyimiyle “Şiiri yapıya dönüştürmüş.”

5 Mart 2008’de 72 yaşında vefat eden Nader Khalili, ardında keşif yolculuğunu anlatan şu sözleri bırakıyor:

“Hayatımın ortasında başkalarıyla yarışmayı bıraktım. Hayallerimi topladım ve soylu bir yürüyüşe başladım.”