31.10.2015 18:20

Genel

3488

Mezuniyet yaklaştıkça içimizde daha da yükselen bir ses “Peki bundan sonra ne olacak?” diye sorar. Dışımızdaki sesler de boş durmaz, bilcümle akraba-i taallukat da... Hepsi aynı soru ve türlü cevapla yardıma hazırdır(!). Gencin kendine ait gerçek cevabı ise çoğu zaman: “Bilmiyorum, kararsızım” olur.”

Hizmetkar Kariyer, kariyerin putlaştırıldığı bununla beraber kadim “yetişmiş insan ihtiyacı”nın (nam-ı diğer kaht-ı rical) halen cari olduğu bir çağda “hizmet” kavramı merkez alınarak geliştirilmekte olan bir kariyer modelidir.

Hayata resmi olarak doğumla başlasak da fiilen mesleğimizle “hayata atılıyoruz” ve insanlar tarafından onunla tanımlanıyoruz1. Günümüzün ve ömrümüzün büyük kısmını dolduran, yaşadığımız yeri belirleyen, yediğimiz ekmeği -ki o ekmekler bir süre sonra etimiz, tenimiz olacak- kazandığımız meslekle tanımlanıyor olmamız çok da garip değil aslında. Zira maddi varoluşun temel unsurları olan zaman, mekan ve kütleyi belirliyor.

Mesleklerin kaynağı

Mesleklerin ortaya çıkışı, ilk insanlardan hayvancılıkla ilgilenen Habil ve tarım ile ilgilenen Kabil’e dayandırılabilir. Tarihin akışıyla toplumdaki her bir ferdin farklı bir işin ucundan tutması suretiyle birim insanın zaruri veya keyfi tüm ihtiyaçlarını karşılamak için gereken iş yükünden kurtarılmasıdır. Bu kurtuluşa mukabil her bir insan yine topluma karşı, daha özelleşmiş “bir işin ucundan tutmak”la sorumlu olur. Hasılı mesleklerin ayrılması bir toplumsal iş bölümü ve söze gelmeyen bir mutabakattır.

Dünyaya biraz yukarıdan bakıp hızlandırılmış olarak binlerce insanın arasında gerçekleşen şu anlaşmaları seyredin: “Sen bize ekmek yap, ben de sana kıyafet yaparım. Böylece ben fırının karşısında terlemekten kurtulur, kendim için zaten yapacağım kıyafetten bir tane de sana yaparım. Hem benim elim terziliğe daha yatkındır.”

Mesleklerin ayrılış noktalarında

Şimdi her insan için bir mesele daha ortaya çıkmıştır: mesleklerinin yol ayrımlarındaki kararların neye göre verileceği. Çağımızda iyice dallanan uzmanlık alanları sonsuz yol ayrımı meydana getirmiştir. Haliyle bu kavşaklarda her yaşta ve unvanda insana rastlamak mümkündür ama pek tabi çoğunluğu biz gençler oluşturuyoruz.

Mezuniyet yaklaştıkça içimizde daha da yükselen bir ses “Peki bundan sonra ne olacak?” diye sorar. Dışımızdaki sesler de boş durmaz, bilcümle akraba-i taallukat da aynı soru ve türlü cevapla yardıma hazırdır. Gencin kendine ait gerçek cevabı ise çoğu zaman: “Bilmiyorum, kararsızım.”2,10.

Bu belirsizlik genellikle mezuniyete kadar sürer. Vakit geldiğinde henüz kendine göre bir kriter listesi çıkaramamış olanlar, sürüye uyarak fotokopi kriterlerle bir tercih yapar. Kitlelere göre bir mesleği tercih edilesi yapan kriterleri şu dört başlıkta toplamak mümkündür: Para, prestij, konfor, toplumsal kabul. Ne yazık ki bu dördüne göre seçilmiş bir meslek kişi için çoğu zaman yeterince tatmin edici, mutluluk verici olmamaktadır. Mesai doldurmaya çalışan memurların, şahsi menfaatleri peşinde koşan amirlerin, belli bir grubun menfaati için umumu hiçe sayabilen kliklerin kaliteli bir ürün ve fayda ortaya koyması da beklenemez.

Hizmetkar Kariyer Planlama Projesi “Hizmetkar Kariyer” düşüncesinin üniversiteli öğrenciler tarafından, onlarca uzmanın tecrübeleri derlenerek geliştirildiği ve uygulamaya yönelik ilk adımların atıldığı Gençlik ve Spor Bakanlığı destekli bu projenin detaylarına hizmetkar.org.tr adresinden ulaşabilir, ekibe dahil olabilir yahut bu gençlere destek olabilirsin.

Kariyerin bizcesi

O halde ferdin mutlu ve mutmain olacağı, toplumun üst düzey fayda göreceği ve Allah’ın razı olacağı bir kariyerin nasıl planlanıp uygulanacağını düşünmek gerekir.

Piyasanın talebine yani yukarıdaki mutabakatın döndüğü meydana kulak verdiğimizde şu sesi duyarız: Yetişmiş adam lazım. Bugün kamudan özel sektöre, akademiden sivil topluma her yerde ihtiyaç listesinin en başında bunun türevi bir cümle vardır.

Nureddin Yıldız’a göre Hz. Ömer’in bir oda dolusu Muaz b. Cebel, Huzeyfe, Ebu Ubeyde istemesi de aynı ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç Hz. Adem’den beri doğuda da batıda da vardır. Ve bunun hep cari olması, insana ve onun eğitimine hep yatırım yapılması için Allah’ın bir hikmetidir11.

Bu ihtiyaca cevap olacak kişi için kariyer meselesi aslında kendisini nasıl yetiştireceği meselesidir. M. Lütfi Arslan’ın ifadesiyle “Kariyer derdi ne olacağım derdi değil, çeperlerimi nasıl dolduracağım derdidir.”

Madem ki meslek toplumsal bir iş bölümüdür, yine toplumsal bir sorumluluk ile ifa edilmelidir. Bizim asıl ölçümüz ise bu mütekabiliyetin de ötesinde “Allah yolunda hizmet”tir. Sadece insanlara da değil, hayvanlara ve çevreye de... Hizmet, toplumsal duyarlılık, sosyal sorumluluk vb. kavramları zihnimizde “vakıf, dernek işleri” olarak canlandırırız. Yani mesaiden sonra, hafta sonu yapılacak işler. Halbuki günümüzün üçte biri iş yerinde geçmektedir. İmtihan için sınırlı ömürle geldiğimiz dünyada bu değerli vakti hizmetten ayrı düşünemeyiz, düşünmemeliyiz. Kul olarak mesleği de Allah yolunda hizmet için kullanmak en makul bir seçenektir.

Hizmetkar Kariyer, kişinin para kazandığı meslekle, mesai saatleri içinde de topluma (ve cümle mahlukata) hizmet etmesi, dünyaya +1 olarak gelmesindeki muradı1 mesleğinde bulmak için tercih ve yönelimlerini yeniden kurgulamasıdır.

Hizmetkar Kariyer planlaması kişiye özeldir. Seçenekler “para, prestij, konfor, toplumsal kabul” gibi menfaat eksenli kriterlere göre değil “ümmete ve insanlığa (ve cümle mahlukata) hizmet” kriterine göre değerlendirilir. Bunu en üst düzeyde sağlamanın yolu kişinin yapmak için yaratıldığı mesleği, uzmanlık alanını bulması ve mesleğinin eri olmasıdır3. O mesleği arama ve sonrasında liyakat kazanma süreci tamamen kişiye özel ve aktif bir süreç olmalıdır. Bununla beraber kişi kendisini yalnız hissetmemelidir. Zira eğer Cenab-ı Hakkın mesleği ile alakalı bir muradı varsa, onu bulmasını sağlayacak ip uçlarını ve işaretleri; refik ve rehberleri4 de kader yolu üzerine yerleştirmiştir. Hizmetkar Kariyer planlamasının üç kuralı bunları konu edinir:

1. Kendini tanımak ve yetiştirmek. Kendisine verilen ve verilmeyen imkan, kabiliyet ve ilgileri; ve onlardaki değişimi devamlı takip etmek, üzerine bolca düşünmek. Hedefi doğrultusunda edinmesi gereken bilgi tecrübe ve davranışları tespit etmek4.

2. Seçenekleri ve ihtiyacı iyi okumak. Bunu yaparken mesleğin tarihten (özelde bizim medeniyetimizden) gelen özelliklerini5,6 bilmek. Bugünkü trendleri değil kendi çalışacağı gelecekteki halini6,7 göz önünde bulundurmak.

3. Bu ikisini en üst düzeyde hizmetin ortaya çıkacağı şekilde kesiştirmek.

Su, menderesler çizerek yatağını bulacaktır. Hizmetkar Kariyer modelinin planlama sürecini sıcak-soğuk oyununa benzetebiliriz. En başından Hizmetkar Kariyer düşüncesi ile bir rota çizmiş olmak şart değildir, çalışan bir kişinin mevcut şartlarını tahlil ettikten sonra kariyerini hizmetkar hale getirmesi de mümkündür.

Hizmetkar bir profesyonelin, mesleği ile Allah yolunda en üst düzey hizmet üretmeye çalışan kişinin, karakteri:

Adanmış7: Ulvi gayesi dolayısıyla yüksek bir motivasyonla çalışır, zorluklardan yılmaz6, gerektiğinde fedakarlık yapmaktan geri durmaz.

İnovatif: Sıradan bir iş yapamaz, işini sıradan yapamaz. Hep daha iyi bir hizmet ortaya koyma gayreti onu yenilikçi olmaya iter. Hatta mevcut kariyer yollarıyla yetinmeyip yeni sentezler yapabilir, yollar açabilir7,8.

Dengeli: Tek kariyerin meslek olmadığını bilir. Ailesini en değerli kariyer olarak görür2. Kendisini sadece mesleği ile değil diğer (hayır işleri, projeler, hobiler gibi) işleriyle de tanımlar ve bunlar arasında adaleti sağlar1.

İhlaslı: Hizmet merkezli niyetinde samimi durur. Şahsının ya da bir grubun menfaatini gütmez.

Nihayetinde toplum açısından: üst düzey bir fayda sunulmuş; ümmetin öncelikleri, insanlığın ihtiyaçlarına göre kaliteli ürün ve hizmetler geliştirilmiş olur. Fert ise: sevdiği işi, huzurla ve yüksek bir motivasyonla yapmış olur. Maaşı ile ölçülemeyecek bir katma değer üretir. Ortaya çıkan kaliteli ürün ve hizmetler sadakayı cariye olarak kalır9. Cenab-ı Hakk’ın da kullarına hizmet eden o kuldan razı olması umulur.

Referans seminerler:

1. Doç. Dr. Lütfi Arslan, 29 Kasım, 2014

2. Op. Dr. Volkan Kara, 15 Mayıs, 2015

3. Doç. Dr. Selçuk Sılay, 27 Şubat, 2015

4. Mehmet Dinç, 21 Şubat, 2015

5. Prof. Dr. Zekai Şen, 13 Aralık, 2014

6. Prof. Dr. Faik Çelik, 12 Aralık, 2014

7. Dr. Hakkı Gürsöz, 3 Ocak, 2015

8. Doç. Dr. Mustafa Taşdemir, 27 Mart, 2015

9. Faruk Selman Lekesiz, 11 Nisan, 2015

Diğer referanslar:

10. Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Tercihleri Araştırma Raporu, 8 Ağustos, 2014

11. Nurettin Yıldız, Erkam Radyo, 6 Kasım, 2014