• Reklam
  • Künye
  • İletişim
  • ABONE OL!
  • GENÇ'e Yazı Gönder
  • Atölye Çalışmaları
    • Yazı Atölyesi
    • Fotoğraf Atölyesi
  • Twitter
  • Facebook
  • RSS
Kısa yoldan ABONE olmak

logo

  • DOSYA
  • YAZARLAR
  • GÜNDEM
  • SÖYLEŞİ
  • KÜLTÜR & SANAT
    • Sinema
    • Kitap
    • Gezi
    • Sözlük
  • BİLİM
    • Mikro Alem
    • Makro Alem
    • GENÇ Bilim
  • TEKNOLOJİ
  • KAFALARDAKİ SORULAR
  • ARŞİV
  • ABONE OL!
Anasayfa
  • DOSYA
  • YAZARLAR
  • GÜNDEM
  • SÖYLEŞİ
  • KÜLTÜR & SANAT
    • Sinema
    • Kitap
    • Gezi
    • Sözlük
  • BİLİM
    • Mikro Alem
    • Makro Alem
    • GENÇ Bilim
  • TEKNOLOJİ
  • KAFALARDAKİ SORULAR
  • ARŞİV
  • ABONE OL!
  • GENÇ Dergi Ocak 2025 Sayısı Çıktı!
  • Bizlere Mescid-i Aksa`nın da Özgürlüğünü Göster Rabbim!
  • GENÇ Dergi Aralık 2024 Sayısı Çıktı!
  • Mü`min Firasetine Her Zamankinden Daha Çok Muhtacız
  • GENÇ Dergi Kasım 2024 Sayısı Çıktı!
  • Kötülüre Karşı Farkındalık Şart
  • GENÇ Dergi Ekim 2024 Sayısı Çıktı!
  • Bazen Etkili Bir Kulüp, Bir Ömrü Işıldatır!
  • GENÇ Dergi Eylül 2024 Sayısı Çıktı!
  • Çiçeği Erkeklere Kaptırdık
  • GENÇ Dergi Ağustos 2024 Sayısı Çıktı!
  • Güzel Olacağım Derken Ucube Hâle Gelmemek Lazım!
  • GENÇ Dergi Temmuz 2024 Sayısı Çıktı!
  • Renkli Propagandanın Ardında Çok Büyük Dramlar Var
  • ANASAYFA
  • Genel
  • Kendi Aklını Kullanma Cesaretini Gösteren Adam: Immanuel Kant

Kendi Aklını Kullanma Cesaretini Gösteren Adam: Immanuel Kant

17.09.2013 01:59
Genel
14433
Yusuf Temizcan

Uyuyan bir devasa bilgi yığını olan felsefeyi tekrardan ve ataletten kurtarır. Kant düşünceleriyle felsefeye yeni bir dinamizm katar. Akıl ve deney arasındaki bağlantıyı ortaya koyan ilk modern düşünürlerdendir.

Alman aydınlanmasının babası. Bin yıldır uyuyan devi uyandıran adam. Eleştirel felsefenin öncüsü. Monoton bir hayat yaşayan ama batı düşüncesinde devasa bir çığır açan cins insan. 18. yüzyılın Platon’u. İnsanlık tarihinin yetiştirdiği en ilginç zihinlerden biri. Modern düşüncenin başlangıç ismi. Felsefe tarihine dair birkaç cümle kurmak isteyen herkes ona selam vermek zorunda. Laik dünya görüşünün arka plan tasarımcısı: Immanuel Kant.

1724’de Doğu Prusya’nın bir kasabasında dünyaya gelir. Eğitim hayatında Leibniz ve Woolf’un sarsıcı düşünceleri ile karşılaşır ve onlardan fazlaca etkilenir. 1755’de doçent olur ve sosyal bilimler alanında dersler vermeye başlar. Kant’ın asıl ilgi alanı başlangıçta fizik ve astronomidir. Takdir edersiniz ki o tarihlerde sosyal bilimler tam kıvamını bulamamıştır. O dönem, fizik ve felsefenin, matematik ve sosyolojinin aynı potada eritilerek okutulduğu bir dönemden, pozitif ve sosyal bilimler ayrımına geçildiği bir dönem. 1770’e geldiğimizde ise bizi asıl ilgilendiren Kant ile karşılaşıyoruz. Aydınlanma düşüncesinin babalarından Hume ve Rousseau’nun etkisiyle eleştirel felsefesini geliştirir. Latinceyi iyi bilir, hayatı boyunca Latin klasiklerini elinden düşürmez.

Kant’tan Önce, Kant’tan Sonra

Kant, kendisinden sonraki dönemi belirleyici olarak etkiler. Bunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Çünkü hâlâ düşünce tarihi anlatılırken, “Kant’tan önce ve Kant’tan sonra” denir. Ahlakın ve dinin rasyonelliğini savunur. Bu düşünce o dönemler için oldukça rağbet gören bir düşüncedir. “Düşünüyorum, öyleyse varım” diyerek ontolojik yapısını düşünmeye bağlamasıyla bildiğimiz Descartes’in rasyonalizminden ve Hume’un empirizminden önemli öğeleri alarak kendi özgün bilgi kuramını geliştirir.

Nicolas Kopernik (1473-1543) evrenin merkezinin zannedildiği gibi dünya olmadığını aksine güneş olduğunu söylediğinde; hayata, insana, eşyaya dair düşünce üretmeye çalışan herkesi sarsmıştı, çünkü dünyanın merkezde olduğu düşüncesi bir anlamda insanın merkezde olduğu düşüncesini meydana getirmişti, ama merkezde güneş olduğu fikri tüm tabuları yıktı. Kant da aynısını felsefede yaptı. İnsanın var edilen bir dünyaya gelmediğini, kendi dünyasını var ettiğini iddia etti.

Şair Heinrich Heine (1797-1856), Kant’ın yaşadığı şehirde hiç aksatmadan, her gün aynı saatte günlük gezisine çıktığını, şehir halkının saatlerini ona göre ayarladıklarını söyler. Yalnızca iki gün bu ritüeli aksattığı söylenir, biri öldüğü gün, diğeri Rousseau okuduğu gün. O kadar çok etkilenir ki iki gün evden çıkmayıp, tekrar tekrar okur. Aslında diğer şeyleri de aynı zamanda yaptığı söylenir, yemek, uyku, uyanma, çalışma... Seyahat etmemiş, yaşadığı kentten çıkmamıştır.

“Duyguyla mı biliriz yoksa akılla mı?” gibi yüzyıllardır sorulagelen soruya özetle “akıl bir kap gibidir, içine konulan bilgi onun şeklini alır” diyerek bilginin izafiliğini iddia eder. Üç temel eleştirisi ile felsefede yeni bir dönemi başlatır. 1781’de saf aklın eleştirisi, 1788’de pratik aklın eleştirisi, 1790’da yargı gücünün eleştirisi. Nedensellik, zorunluluk, olasılık gibi kavramlara dair daha önce dile getirilmemiş açılımlar sunar.

“Kendi Aklını Kullanma Cesareti Göster”

Uyuyan bir devasa bilgi yığını olan felsefeyi tekrardan ve ataletten kurtarır. Kant düşünceleriyle felsefeye yeni bir dinamizm katar. Akıl ve deney arasındaki bağlantıyı ortaya koyan ilk modern düşünürlerdendir. “Kendi aklını kullanma cesareti göster” diyerek felsefe geleneğine ciddi anlamda bir başkaldırı yapar. Aristo, Platon, Aristoteles gibi düşünürlere dayanmadan da felsefe üretilebileceğini gösterir. Batı felsefe tarihi Antik Yunan’dan bu yana Aristo ve Platon’u tekrarlamaktan başka bir şey yapmazken, Kant 18. yüzyılın Platon’u olur.

Halbuki İslam dünyasında hem Kant’ın ifade ettiği eleştiriler hem de Aristo felsefesinin ötesine geçmek anlamında Gazali, Farabi, İbni Sina, İbn Rüşd gibi isimlerin çok önemli düşünceler ifade ettiklerini ve kıymetli tartışmalar gerçekleştirdiklerini biliyoruz. Ama maalesef o dönemde kalır bu düşünceler, ileriye taşıyacak bir babayiğit ne Osmanlı’da ne de sonrasında görülmez. En iyisini yapanların yaptığı en iyi şey, iyi bir tekrardan öteye gidemez.

İmanı mı İlmileştireceğiz, Yoksa İmansızlığı mı?

Muhammed İkbal akıl hakkında yapılan tüm spekülasyonlara ‘moloz yığını’ der. Kant hem yaşadığı yüzyılda hem de günümüz çağdaş batı düşüncesinde ‘moloz yığınlarının’ baş mimarı olarak karşımızda duruyor. Tüm insanlığa türlü sıkıntılar yaşatan Batı medeniyetinin bu hale gelmesinde belki de en fazla etkili olan isimlerden biri o. Kant’ın metafiziğe dair yaptığı eleştirilerini tartmadan almamız mümkün mü? Kant, metafiziği kabul etmekle birlikte son sözü söyleyenin bilim olması gerektiğini söyler. Bildiğimiz ve iman ettiğimiz metafiziği yıkıp yerine ‘akla dayanması zorunlu olan yeni bir metafizik’ kurduğunu iddia eder. Bu metafizik onun deyişiyle “bilimin güvenli yoluna” sokulmalıdır. “Aşkın şeylerin bilgisinin imkansızlığını” savunarak tüm inanışlara meydan okur. Akla dayalı bir yol çizebileceğimizi, vahiy gibi metafiziksel şeylere ihtiyaç duymadığımızı söyler.

İslami ilimlerin ilk dönemlerinde ortaya çıkan kelam, imanı ilmileştirmeye çalışırken, Kant gibi isimlerin imansızlığı ilmileştirmeye çalıştığını görüyoruz. Bugün laik dünya sisteminde dinin vicdanlarda kalması gerektiği, dinin toplumsal normları düzenlemede etkisinin olmaması gerektiği söyleniyor. Bu söylemlerin arka planında aslında Kant’ın metafizik düşüncesi var. Bizim bunu kabul etmemiz elbette mümkün değil.

Pratik Aklın Eleştirisi onun en önemli eseri. Salt Aklın Sınırları İçinde Din kitabı da onun düşüncelerinin kavranması açısından mühim bir kitap. Bunların haricinde Ahlak Metafiziği, Yargı Gücünün Eleştirisi, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi gibi eserleri var. Kant öldüğü zaman tüm şehir halkı cenazesine katılır. Mezar taşına “üstümde yıldızlı gök, içimde ahlak yasası” yazılmasını ister. Çelimsiz vücudunun muhalefetine rağmen 80 yıl yaşar. 1804’de aynı şehirde ölür.

BU YAZIYI BEĞENİN:

Yazar Hakkında

Yusuf Temizcan

1990'da Konya'da doğdu. Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümü mezunu, aynı bölümde yüksek lisans eğitimi aldı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Yapı ve Sosyal Değişim Bölümü'nde yüksek lisansı devam ediyor. Sakarya'da bulunan Serdivan Fikir Sanat Akademisi'nin kuruluşunda yer aldı, çeşitli eğitim ve kültür sanat faaliyetlerinin koordinasyonu ile ilgilendi. Aynı yerde yöneticilik yaptı. ...

Fikrinizi / Yorumunuzu Bizimle Paylaşın...

Son Manşetler

  • GENÇ Dergi Ocak 2025 Sayısı Çıktı!

  • Bizlere Mescid-i Aksa`nın da Özgürlüğünü Göster Rabbim!

  • GENÇ Dergi Aralık 2024 Sayısı Çıktı!

  • Mü`min Firasetine Her Zamankinden Daha Çok Muhtacız

  • GENÇ Dergi Kasım 2024 Sayısı Çıktı!

  • Kötülüre Karşı Farkındalık Şart

  • GENÇ Dergi Ekim 2024 Sayısı Çıktı!

  • Bazen Etkili Bir Kulüp, Bir Ömrü Işıldatır!

  • GENÇ Dergi Eylül 2024 Sayısı Çıktı!

  • Çiçeği Erkeklere Kaptırdık

  • GENÇ Dergi Ağustos 2024 Sayısı Çıktı!

  • Güzel Olacağım Derken Ucube Hâle Gelmemek Lazım!

  • GENÇ Dergi Temmuz 2024 Sayısı Çıktı!

  • Renkli Propagandanın Ardında Çok Büyük Dramlar Var

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • Tümü

Benzer Yazılar

Sahra-yı Kebir`i Nasıl Geçtim
Sahra-yı Kebir`i Nasıl Geçtim
Yorularak okunacak 500 kü...
"Erbakan da Aramızda Allahu Ekber…"
Önce tekbirler yükseldi k...
Kağıt Kokulu Yıllar
Kağıt Kokulu Yıllar
Dergimizin dosya konusunu...
Antigone
Antigone
Herhâlde tragedyanın başa...

Genç Dergisi 194. Sayı

POPÜLER YAZILAR

  • Son Eklenen
  • Çok Okunan
  • Haber Merkezi

Bizlere Mescid-i Aksa`nın da Özgürlüğünü Göster Rabbim!

GENÇ Dergi Ocak 2025 Sayısı Çıktı!

GENÇ Dergi Aralık 2024 Sayısı Çıktı!

Mü`min Firasetine Her Zamankinden Daha Çok Muhtacız

Kötülere Karşı Farkındalık Şart

GENÇ Dergi Kasım 2024 Sayısı Çıktı!

GENÇ Dergi EKİM 2024 Sayısı Çıktı!

Genç Dergi Mayıs Sayısı Çıktı! 8431611

Bagamoyo Afrika... 4919403

Kasım Sayımız Çıktı! 3501968

Hangi Filmi Neden İzleyelim? (Özel Çalışma) 1187951

Bkz: Doğu Türkistan 480377

En Güzel Cuma Hediyeleri! 287712

10 Soruda Sen Kimsin? 276283

31.12.2024

GENÇ Dergi Ocak 2025 Sayısı Çıktı!

01.12.2024

GENÇ Dergi Aralık 2024 Sayısı Çıktı!

01.11.2024

GENÇ Dergi Kasım 2024 Sayısı Çıktı!

02.10.2024

GENÇ Dergi EKİM 2024 Sayısı Çıktı!

01.09.2024

GENÇ Dergi Eylül 2024 Sayısı Çıktı!

31.07.2024

GENÇ Dergi Ağustos 2024 Sayısı Çıktı!

20.06.2024

Dertle Yüzleşince Dertler Yüzleşince

Tüm Videolar

Video GENÇ

En Önemli Yetenek: Sunum!
Takip Edin

GENÇ Twitter Akışı

@gencdergi kullanıcısından Tweetler
TÜM FOTOĞRAFLAR

FOTOĞRAF GALERİSİ

  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
  • Uganda - Afrika 2015
TÜM YAZILAR

GENÇ BİLİM

  • Yazmak Üzerine Bir Swot Analiz
    İnsanlığın tekâmül süreci...
  • Adâb-ı Muâşeret Hastalıkları ve Edebî İyilik Hâli
    Âdâb-ı muâşeret hastalıkl...

GENÇ FACEBOOK AKIŞI

Genç Dergi

İLETİŞİM

Reklam
ABONE OL!
Künye
Yazarlar
İletişim

GENÇ'ten

GENÇ'e Yazı Gönder
Yazı Atölyesi
Fotoğraf Atölyesi
Psikolojik Danışman
Ödüllü Test










GENÇ Bilişim © 2006 - 2025 . Tüm Hakları Mahfuzdur.
  • Twitter
  • Facebook
  • RSS