17.07.2013 13:19

Dünya Gündemi

3454

90’lı yıllarda ABD’de en çok tutulan komedi dizilerinden birisi ve belki de birincisi yapımcılığını, senaristliğini ve başrol oyunculuğunu Jerry Seinfeld’ın yaptığı Seinfeld Show’du. Dizi sonra bizde de gösterildi. Seinfeld bu dizisiyle az zamanda çok kazanmayı başarmış bir Hollywood karakteri olarak öne çıktı. Ama esas işi stand-up gösterileri yapmak olan bu sanatçının daha ilginç tarafları olduğunu da bilvesile öğrendik. Annesi Suriye, babası Macar Yahudisi olan Seinfeld 17 yaşında iken İsrail’e gidip bir çeşit sosyalist proje olan Kibbutz gönüllüsü olarak çalışmış. Sonra amatör güreş yapmış. Bu dönemde kendisine seçtiği takma isim ilginç: “Yahudi Terörü.” Seinfeld’in, yayınlandığında çok satanlar listesinde bir numaraya yükselmiş “Seinlanguage” adlı bir de kitabı var. Bir de 47 Porsche’den oluşan bir araba kolleksiyonu...

Seinfeld’in dizisinin sadece ABD’de değil, gösterildiği hemen her ülkede başarı kazanmasını atlamamalı, çünkü bu dizi ideal anlamda olmasa dahi Amerikan Yahudilerinin hayata bakışını, ideolojik anlamda nasıl pragmatist ve fırsatçı olduklarını ve özellikle de modern hayata yönelik bakışları ile nasıl çığır açıcı olduklarını çok iyi yansıtıyor. Bu noktada Seinfeld’in ismini Woody Allen ile birlikte zikredebiliriz. Sadece Allen da değil... Friends de dahil bir çok dizideki baskın ya da bir şekilde iliştirilmiş Yahudi karakterler, bu kültürün sadece kabul edilmesini değil, bir popüler kültür unsuru olarak içselleştirilmesinin de önünü açıyor. Gerçi Yahudilere sorsanız, bu dizilere ve karakterlere “yozlaşmış” ve “asimile olmuş” muamelesi yapacaktır ama biz o taraftan değil “kitle” tarafından bakıyoruz. Oradan baktığımızda gördüğümüz çok açık bir şey var: Seinfeld türü yapımcılar popüler kültürü, yozlaşmış da olsa kendi inançları doğrultusunda etkilemeyi ve kitlenin hayata bakışını biçimlendirmeyi başarabiliyorlar. Zekaları, espri anlayışları, hayatı yorumlayışları genel kabul görüyor.

Bush’un ve ABD’nin, terör saldırıları sonrası tepkilerini mercek altına yatıran ABD’li bir siyaset bilimci “Biz Yahudi bir toplum olduk. Hıristiyan toplumun tavrı bu olamaz, Yahudi ise öç alır. Şu anki tepkimiz tipik bir Yahudi tavrıdır” demişti. O kadar uçta değerlendirebilir miyiz bilemiyorum ama benim kastım da bu işte... Popüler kültür unsurlarını ehlileştiren ve kendileştiren hangi kültür olursa olsun, zamanla toplumun gidiş istikametini belirleyecek bir konuma geliyor. Bunun farkında bile olunsa, kötü görülmesi düşünülemez, çünkü popüler kültür zaten içinde yaşanılan, teneffüs edilen, tecrübe edilen bir şeydir.