27.05.2013 17:28

Yarım Derviş

8775

Sizce uzaya ilk kim çıktı? Yuri Gagarin? John Glenn? Valentina Tereşkova? Neil Armstrong?.. Hiçbiri değil. Çünkü uzaya ilk çıkan canlı, bir insan değil köpekti. Üstelik öyle sandığınız gibi olağanüstü yeteneklere sahip bir uzay köpeği(!) filan da değil. Laika adında, sıradan bir sokak köpeği.

Ruslarla Amerikalılar arasındaki uzay yarışının, daha doğrusu sinir savaşının zavallı kurbanıdır Laika... Bu moral savaşı, Rusların 4 Ekim 1957`de Sputnik 1 adlı ilk yapay uyduyu fırlatmasıyla başladı. Tabii bundan önce Amerikalılar uzaya birkaç meyve sineği göndermeyi başarmışlardı. :)) Ciddiyim. 1946`da. Ama bunlar yörüngeye oturan uçuşlar olmadığı için sayılmıyorlar.

Aslında Laika`nın hikayesine geçmeden, ABD ve SSCB arasındaki uzay yarışından söz etmekte fayda var. Soğuk Savaş`ın bir uzantısı olarak, 1957`den 1975`e kadar sürmüştür bu resmi olmayan rekabet. 4 Ekim 1957`de Sputnik 1 adlı ilk yapay uydunun, Ruslar tarafından uzaya gönderilmesiyle başladığı varsayılır. Bu süreçte insanlığa bilimsel alanda katkı sağlamaktan ziyade, her iki tarafın da bir diğerini moral olarak çökertme amacı ön plandaydı.

1950`lerin başından beri ABD uzaya uydu gönderme konusunda bazı başarısız denemeler yapmıştı. Sovyetler Sputnik 1`i uzaya gönderince, bu Amerikalılar için tam bir şok oldu. :-o Yakından bilindiği üzere hayatları paranoya üzerine kurulu bir topluluk olan Amerikalılar, Sovyetlerin bu yolla üzerlerine nükleer silah gönderebileceği korkusuna kapıldılar. *-( Onu bir kenara koysalar bile bu gelişme tüm dünyaya ABD`nin uzay ve teknoloji yarışında Sovyetlerin gerisinde kaldığı mesajını veriyordu. (Sanırım ilk seçenek onlar için daha tercih edilir bir durum. :) ABD`nin dünyayı silahtan ziyade medyayla yönettiğini bilenler, bu sözüme gülmekten çok, hak vereceklerdir.) Zaten ABD Başkanı John F. Kennedy`nin yardımcısı Lyndon B. Johnson konuyu güzel özetlemiş: "Dünyanın gözünde, uzayda birinci gelen birincidir, nokta. Uzayda ikinci olan her şeyde ikincidir."

Bu gelişme üzerine, konuyu ulusal onur meselesi haline getiren YuEsEy`liler uzay çalışmalarına hız verdiler. Hatta o telaşla alelacele birkaç başarısız deneme daha yapıp iyice battılar. = = =:} Tabii sovyetler bu kadarla da kalmadı. Sputnik 1`in başarısını perçinlemek isteyen, dönemin Sovyet lideri Nikita Khrushchev, Bolşevik Devrimi’nin 40. yıldönümü olan 7 Kasım’a da bir uydunun hazır edilmesi talimatını verdi. Ancak bu sefer, içinde bir canlı da olacaktı: Laika. Çok kısa bir sürede yetiştirilmek zorunda kalınan Sputnik 2 yeterince geliştirilemedi. Yine aynı sebeple; yaşam destek sistemleri de geri dönüş için tasarlanadı. Yani bizim Laika`nın bileti yalnız gidiş kesilmişti. |:~ Bu duruma hayvan hakları savunucuları ve çevreciler tepki gösterse de bu tepkiler pek işe yaramadı.

Laika 3 kg. ağırlığında, 3 yaşında bir dişiydi. Amerikan basını ona cins köpek ve sputnik kelimelerini birleştirerek oluşturdukları Muttnik adını vermişti. İnternette Laika`nın “Limonçik” olarak geçen bir diğer lakabının “limoncuk” anlamına gelen Türkçe bir kelime olduğu iddiası da var. Kızılderililer, Meluncanlar, Alaskalılar, Elvis Pressley... vb.`den sonra pek şaşırtıcı gelmedi doğrusu. Ne de olsa dünyada büyük işler başaran herkes Türk olmak zorundadır :-} Kaynaklarda ataları hakkında kesin bilgiler verilemese de Husky ya da başka bir İskandinav türü olduğu yahut Terrier cinsi ile de bağları olduğuna dair rivayetler var. Ama ben bir sokak köpeği olmasından dolayı onun bir melez olduğunu düşünüyorum. Zaten nedense batılılar soyluluğu hep kan bağlarında araya gelmişlerdir.

Laika`yı uzay uçuşuna hazırlamak için alelacele bir eğitim programından bile geçirdiler. Mekiğin küçük kabinine uyum sağlayabilmesi için 15-20 gün boyunca, belirli aralıklarla, bir öncekinden daha küçük kafeslere alınarak, ortama alışması sağlanmaya çalışıldı. Merkezkaç sınamalarından geçirildi. Roket motorlarının gürültüsü dinletildi. Kan basıncını dengelemek amacıyla özel olarak hazırlanan sıvı gıdalarla beslendi. Bütün bunların yapılmasındaki amaç Laika`nın fırlatma ve uzay uçuşu koşullarına alışmasını sağlamaktı. Eğitimin ardından yapılan birkaç testi de geçtikten sonra Laika 3 Kasım 1957`de Sputnik 2 ile uzaya fırlatıldı.

Kabinde, Laika`nın yatması ve oturması için küçük bir alanın yanı sıra, sürekli oksijen sağlayan hava tazeleme sistemi ve basit bir vantilatör de vardı. Fırlatmadan sonra Laika`nın nabzının normalin üç katına fırladığı tespit edildi. Yörüngeye oturduktan sonra nabzı düşmekle birlikte bu düşüş, strese işaret edecek şekilde, yer testlerindekinden üç kat daha uzun sürdü. Sovyet yetkililer; Laika`nın, uzaya çıktıktan sonra yörüngede 1 haftaya yakın yaşadıktan sonra acı çekmeden öldüğünü bildirdiler. Ancak 2002 yılında Dr. Dimitri Malaşenkov`un yaptığı bir açıklamayla asıl gerçek ortaya çıktı: Laika uzaya çıktıktan 5 ila 7 saat sonra aşırı sıcak ve stresten ölmüştü.

Üzücü... Ancak Laika’nın bu yolculuğunun boşa gitmemiş olması da bir teselli kaynağı. Şöyle ki; Laika sayesinde canlı bir yolcunun yörüngeye oturan bir araçta sağ kalabileceği ve ağırlıksızlığa dayanabileceği ortaya konmuş oldu. Bu uçuş, canlıların uzay ortamına nasıl tepki vereceği konusunda bilimadamlarına yol gösterdi. Böylelikle insanlı uzay yolculuklarının önü açıldı...

Pek çoğumuz belki bu hikayeyi ilk kez duymuş olsak da Laika pek çok romana( Haruki Murakami’nin Sputnik Sweetheart, Lawrence Miles’ın Doctor Who, James Flint’in Habitus romanları), şarkıya (The Cardigans’ın Laika, Spacemonkeyz’in Laika Come Home, Divine Comedy’nin Laika isimli şarkı ve albümleri) ve sinema filmine (Lost in Space) konu olmuştur. Çeşitli ülkelerde üzerinde resimleri olan posterler ve pullar yapılmış, adını taşıyan çikolatalar üretilmiştir. NASA tarafından, Mars’taki bir noktaya Laika’nın adı verilmiştir...

:)) kahkahayla gülmek

:-o şaşırmak

*-( dayak yemek

= = =:} tıssssss

:-} Biraz alaylı gülmek

|:~ Çok üzgün olmak