26.11.2012 13:02

Genel

4532

Nedim Kaya

Adam yerine koymamak mı? Küçük devletlerden birinin üst düzey bir yöneticisinin kabadayı devlete misafir gittiğinde o devletin başkanı tarafından kabul edilip edilmediği, kabul edilirse yüzüne gülünüp gülünmediği, jest ve mimiklerini nasıl ayarladığı gibi konular adam yerine konup konmamakla ilgili. Uzmanlar tarafından bunlara ilişkin master tezleri yazılıyor diyeyim de gerisini sen anla.

Değerli yavrum Geçen mektupta genel olarak sana niçin mektup yazdığımdan bahsetmiştim. Ben bizden önceki tarihle ilgili kesik kesik de olsa en sağlıklı bilgileri seyahatnamelerden ve günlüklerden öğrendim. Belki senin de bu yolla faydalanman mümkün olur. Bugün sana dünyamızın düzeni ile ilgili bilgiler vereceğim ki kendi zamanınla mukayese edebi leşin.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki dünya düzeni çok karmaşık hukuki düzenlemeler ve ilişkiler üzerine kurulmuş olsa da, temelde mahalle hayatından-boyutu dışında-pek farklı değil. Tabii sen şimdi mahalle ne de diye sorabilirsin. Sizin zamanınıza kadar kalmamış olabilme ihtimali var. Elinin altında İnternet benzeri bir araştırma imkânı vardır herhalde, oradan bakarsın. Ne diyorduk?

Mahallede olduğu gibi dünyada da bir kabadayı devlet var, bu kabadayı devlete yalakalık yapan diğer devletler var, ara sıra kabadayının kafasını bozan aykırı devletler var, kabadayının yanına geçip "var mı ikimize yan bakan" diyen daha az iri kabadayılar var vs. Bazen mahallede güçleri birbirine yakın iki kabadayı türer ki bu zayıflar için en iyisidir; biz buna iki kutuplu dünya deriz. Her kabadayı normalde adam yerine koymadığı o küçücük ülkeleri yanına almak için olmadık numaralar yapar. Adam yerine koymamak mı? Küçük devletlerden birinin üst düzey bir yöneticisinin kabadayı devlete misafir gittiğinde o devletin başkanı tarafından kabul edilip edilmediği, kabul edilirse yüzüne gülünüp gülünmediği, jest ve mimiklerini nasıl ayarladığı gibi konular adam yerine konup konmamakla ilgili. Uzmanlar tarafından bunlara ilişkin master tezleri yazılıyor diyeyim de gerisini sen anla.

Düzene dönersek dünyamızın şu anki yapısı, "ortak bir hayatı ve kültürü paylaşan bir toplumda, bu toplumu düzenleme, bu topluma güvenlik, refah ve huzur sağlama amacını güden ve bu amaca yönelik olarak kanun koyma, bu kanunları uygulama, yargılama, cezalandırma gibi güçlere sahip olan kurum" diye tarif edilen devletler ve onların ilişkileri üzerine kurulmuş. Dünyada kaç tane böyle devlet var diye soracak olursan sana İnternet`ten bir alıntı ile cevap vereyim; tecrübelerim inandırıcı rakamlar içerdiğini söylüyor:

BM`nin en güçlü karar verme mekanizması olan Güvenlik Konseyi`nin 15 üyesi var. Bunlar, ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere`den oluşan veto yetkisine sahip beş daimi ve her yıl yarısı el değiştirmek kaydıyla 2 yıllığına seçilen 10 adet daimi olmayan üye. Adını koyalım; bu beş ülkenin oybirliğiyle onayı olmadan savaş, barış, ekonomi ya da ambargoya ilişkin bir karar almak imkânsız.

"Bugün dünyada kaç ülke var sorusuna tek bir cevap vermek mümkün değildir. Dünyanın en büyük ve en geniş teşkilatı olan Birleşmiş Milletler`e göre, günümüzde BM`ye üye ülke sayısı 171`e ulaşmıştır. Andorra, Tayvan, Kribati, Kuzey ve Güney Kore, Liechtenstein, Monako, Nauru, San Marino, İsviçre, Tongo, Tuvalu ve Vatikan dışındaki dünyadaki bütün ülkeler Birleşmiş Milletler`in üyesidir. Buna göre dünyada bulunan ülke sayısı 184`dür.

Dünya`daki ülke sayısı, ülkelere göre de farklı sayılar içermektedir. Dünya ülke sayısı; ABD ve Fransa`ya göre 190, Rusya`ya göre 172, İsviçre`ye göre 194`dür. Telefon şirketlerinde 182 uluslararası kod bulunmaktadır. Dünya PTT ağına üye ülke sayısı 185`dir.

ABD`nin, dünyada 190 ülkenin var olduğunu söylemesine rağmen, Coca-Cola`nın satış listelerindeki ülke sayısı 195`i buluyor. Bu farklılık, ABD`nin kendine düşman gördüğü ülkeleri (Küba, Libya, Irak gibi) ülke olarak kabul etmemesinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan ABD`nin haber alma teşkilatı olan CIA`nın 2006 Dünya yıllığında geçen ülke sayısı 268`i bulmaktadır. Peki bunların hangisi doğrudur?

Dünya ülkelerinin sayısı ister 171, ister 268 olsun, önemli değildir. Çünkü bu ülkeleri çoğunun dünya siyaset arenasın adı bile geçmemektedir. Bugün dünya üzerinde, bağımsız ülkelerin sayıları; 194`ü bulur. Ancak bunların içinde devlet olabilmiş ülke sayısı oldukça azdır."

Rakamları gördük; sen en iyisi 194 diye bil, hepsini devletten sayalım, bize yakışan budur.

Anlayacağın bu ülkelerden bir kısmı, dünyayı yönetmek daha kolay olsun diye 1946 yılında Birleşmiş Milletler örgütü diye bir örgüt kurmuşlar, sonradan diğer ülkeler de üye olmuş ve yukarıdaki rakamlara ulaşılmış. Bu örgütün bazı fonksiyonları var. Adına bakıp bütün devletlerin üstünde şemsiye bir yapı olduğunu düşünebilirsin ama bu teoride böyle. Pratikte bu örgüt hakim ülkelerin yapmak konusunda hemfikir oldukları işler konusunda beraber karar alabilmeleri için iyi bir mekanizma sunuyor. İkincisi sokakta birbirlerini görseler boğacak, örneğin bir Azerbaycanlı ile bir Ermeni, bir Amerikalı ile bir İranlı veya bir Kuzey Koreli ile bir Japon diplomatın bu çatı altında yekdiğerinin kuyruklu bir UFO olmadığının farkına varmasını sağlıyor. Ama sıra hakim abilerin istemediği etkili bir kararın çıkmasına gelince bu mekanizma cidden tökezliyor. Kararları 191 üye ülke için bağlayıcı olan, savaş barış, ambargo gibi önemli kararları veren, BM`nin en güçlü karar verme mekanizması olan Güvenlik Konseyi`nin 15 üyesi var. Bunlar, ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere`den oluşan veto yetkisine sahip beş daimi ve her yıl yarısı el değiştirmek kaydıyla 2 yıllığına seçilen 10 adet daimi olmayan üye.

Adını koyalım; bu beş ülkenin oybirliğiyle onayı olmadan savaş, barış, ekonomi ya da ambargoya ilişkin bir karar almak imkansız. Bir de bu beş ülkenin uydu devletleri var ki onlara dokunan her karar da bu abilere tosluyor. Kısacası cephede pazusunun gücünü gösteren sıra masaya geldi mi de bu kurumu tepe tepe kullanabiliyor. İtiraf edeyim ki böyle bir kuruma ihtiyaç var. Düşmanına söyleyecek sözün olduğunda bunu ifade edebileceğin bir ortam gerekir, değil mi?

Daha yazardım, ama yerim kalmadı, bundan sonra anlatacağım her şey dünyamızın bugünkü düzeni ile ilgili bilgilerine bilgi katacak zaten. Gözlerinden öperim.