Sosyallik ve girişimcilik olgusunu içerisinde barındıran bu kavram; risk alınarak yola çıkılan, sorun ve fırsatları fark edip, kârı değil toplumsal faydayı maksimize ederek "sosyal girişimcilik" olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal girişimler genel olarak bulundukları bölgelerdeki sorunlardan doğan iş fikirleridir. 

 

Son 10 yıldır Türkiye’de bu kavramın görünürlüğü artmış durumda. Girişimcilik kavramı için, bir iş modelinin yüzünü sosyal faydaya dönmüş halidir demek yerinde olacaktır. Sosyal faydanın girişimcilikle birleştiği nokta,  insanı öncelerken aynı zamanda da ekonomik olarak kendine yetebilen bir modele sahip olmasıdır. Bu çalışmada; girişim modeli, ortaya çıkış hikâyeleri, toplumsal sorun çözme şekilleri ve alandaki çalışmalar üzerine değerlendirmelerde bulunacağız.

 

 

İnsan eylemlerinin, kişinin kendini gerçekleştirmede en görünür araç olduğunu düşünürüm. Allah her insanı dünyaya gönderirken bir amaca en iyi halde hizmet edecek şekilde gönderir. Bu amacı bulmak ve onu en iyi şekilde ifa edebilmek gerekir. Bu amacı bulmak da hayat içindeki hareketimize göre bazen hızlı bazen yavaş bir seyirde ilerler. 

 

Blake Mycoskie’nin bu görevini bulma yolculuğu 19 yaşında tenis oynayarak para kazanmasıyla başlıyor. Başlangıçta bir para kazanma niyeti taşıyan bu eylem, Mycoskie’nin tendonundan sakatlanıp koltuk değnekleri ile yürümeye başlamasıyla şekil değiştiriyor. Bu durum ilk işinin kurulmasına vesile olan süreci takip eder. 

 

Çamaşırlarını çamaşırhaneye koltuk değnekleri ile götüremediği için, telefonla çamaşırları evden alıp eve teslim eden bir yıkama firması kurar. Tenis yaparken hissettiği tutkuyu hissedemediği için firmayı satar ve bir süre sonra açık hava reklamcılığını keşfetmesiyle binaların yan cephelerini çok ucuza kiralayarak yüksek kazanç elde eder. Daha sonra bundan da sıkılıp bir televizyon kanalı kurup oradan da büyük paralar kaybederek ayrılır. 

 

Arjantin’e bir seyahati sırasında, ayakkabısı olmayan çocukları görüp, ayaklarının zarar göreceği düşüncesiyle onlara yardım etmek ister. Tasarımı Arjantinli çiftçilerin giydiği "alpargata" tipi ayakkabılardan esinlenerek oluşturmuştur. Farklı ihtiyaçlara göre canvas slip, yağış ayakkabısı, okul ayakkabısı ve spor ayakkabısı olmak üzere 4 farklı model olarak üretilmiştir. Firmasını 2006 yılında

 

Kaliforniya’da kendi evinde kurarak başlatmış olduğu hikâye bugün bildiğimiz Toms ismini alır. Aslında bir farkındalıkla ortaya çıkmış olan bu durum çözümün bir parçası olmak niyetiyle eyleme dönüşerek, kendinden sonrakilere de örnek olmuştur.

 

Sosyal girişimciliğin başlıca özelliklerinden biri olan sürdürülebilirlik faktörü için kendini finanse edecek bir sistem tasarlanmıştır. Oneforone (Birebir) iş modeli ile bireyin almış olduğu her ayakkabı için ihtiyaç sahibi çocuğa bir çift ayakkabı ulaştırılıyor. İlk yıllarda bu iş modeli ile 1 milyona yakın ayakkabı satılıyor. Hikayenin başladığı yere Arjantin’deki çocuklara ekibiyle beraber elleriyle giydirilerek ayakkabıların dağıtımı yapılıyor. Sonrasında gözlük, giyim ve kahve üretime devam eden Toms, satın alınan her gözlük için dünyanın herhangi bir yerinde gözü görmeyen birinin tedavisini üstleniyor. Ayrıca satılan her kahve paketi için Peru, Guatamala, Ruanda gibi bölgelere kişi başı 140 litre temiz su ulaştırılıyor. Kuyular açılıyor ve su boruları değiştiriliyor. 

 

Bu şekilde elde edilen kârın yine toplum içinde dönüşümü sağlanıyor ve bu şekilde ilerleyen, ilerledikçe büyüyen bir iyilik hâli olarak varlığını sürdürmeye devam etmektedir. 2019 Etki Raporu`nda çalışma şekillerini birebir iş modelinden ayırdıklarını ve günümüzün acil sorunlarına cevap vermek için çabalayan kuruluşlarını destekleyeceklerini duyurmuşlardır.

 

Hayattaki akışımız varlık ve yokluk arasında çeşitli şekillerde gidip geliyorken bizler de gelmiş bulunduğumuz ve geçecek olduğumuz bu hayatta geçmeyecek işler ve izler bırakmalıyız.

 

 

Beddown; Avusturalya’da sokakta yaşayan insanların akşam kalacakları yer temini, temel ihtiyaçları ve yaşam kalitelerini artırabilmek amacıyla kurulmuş bir sosyal girişimdir.

 

Otsimo; kardeşi otizmli olan Zafer Elcik ve Sercan Değirmenci tarafından hayata geçirilen bu uygulamada, uygulamalı davranış analizi ile geliştirilen oyunlar bulunuyor. 

 

Tarlamvar; mevcut üreticiye destek olmayı, takip sistemiyle insanlara ağaç sahiplendiren bir sosyal girişimdir. Bu şekilde sağlıklı gıdaya doğrudan ulaştırmayı amaçlamaktadır.

 

Givin; İTÜ Çekirdek girişimi olan, sosyal fayda odaklı bir ikinci el eşya platformudur. Karşılıksız bir şekilde satılması için bağışlanan eşyalarla sivil toplum kuruluşlarına kaynak sağlamak amaçlanmaktadır.

 

Anlatan Eller; sağır bireylerin eğitimde yaşadıkları fırsat eşitsizliklerine Türk İşaret Dili desteğiyle çözümler sunmaktadır.

 

BegoJeans; kot kumlama konusunda kamuoyu oluşturmuş, üretimin tüm alanlarında doğal malzemeyle ortaya çıkan sürdürülebilir bir üretim hareketidir.

 

Açık Gıda Ağı; gıda üreticilerinin, dağıtımcılarının ve tüketicilerin bir araya gelerek aracısız gıda alışverişi yapmalarına olanak sunan bir sosyal gıda platformudur.

 

Good4Trust; "türetim" ekonomisiyle yola çıkan bu sosyal girişim tüketme mantığını üretimin destekçisi haline getirmeye amaçlamaktadır.

 

Ashoka; sistemleri dönüştürme potansiyeline sahip sosyal girişimcileri bir araya getiren ve destekleyen küresel bir sivil toplum kuruluşudur.