Saldırıdan önce, 25 Şubat akşamı şehir ağır toplarla ve zırhlı araçlarla şiddetli bir ateşe tutulmaya başlanmıştır. Bundan sonra şehri yakmışlar, 26 Şubat sabah saat beşte ise şehir tamamen aleve bürünmüştür. Ölümden canını kurtarmak isteyen sivil halk -tahmini 2500 kişi-  bu durumda en yakın Azerbaycanlıların yerleştiği Ağdam şehrine varmak ümidi ile şehri terk etmeye mecbur kalmışdır. Ama bu baş tutmamış şehri yakmış Ermeni çeteleri sivil halka divan tutarak onları kadın kişi, ihtiyar, çocuk demeden işkencelere maruz bırakmıştır.

 

Bu facia neticesinde; 63 çocuk, 106 kadın ve 70 ihtiyar hayatını kaybetti. Sekiz aile tamamen katledilirken 130 çocuk anne-babasından birini, 25 çocuk ise her iki velisini de yitirmiştir. 76’sı çocuk olmakla birlikte 487 kişi yaralanmıştır. 1275  kişi esir alınırken, 150  kişiden ise şu ana kadar haber alınamadı...

 

7000’den fazla nüfusu olan Hocalı, Hankendin’in 10 km güneydoğusunda, Karabağ dağ silsilesinde ve Ağdam-Şuşa, Eskeran-Hankendi yolları üzerinde yer almakta. Karabağ’da bulunan tek havaalanıda Hocalı şehrine mahsustur. Hocalı, halkının tarihen mesken tuttuğu yerdir ve tarihî abideler günümüze kadar gelmiştir. Hocalı şehri yakınında Hocalı-Gedebey medeniyetinin abideleri yer almakta. Bu şehirde eski mimarlık abideleri, dairevi mezar taşları ve anıt mezarlar bulunmaktadır.

 

Hocalı, Azerbaycan'ın en güzel şehirlerinden biri idi, belki de birincisi. Bu yüzden Hocalı`nın işgali önceden planlanmıştı ve er ya da geç yapılacaktı. Hocalı saldırısı için hazırlık, 25 Şubat’ta akşam vakti başlatıldı. Toplardan, tanklardan, Alazan tipli uçaksavarlardan iki saatlik ateş sonrası şehre hücum başladı. Hocalı'ya hücum üç taraftan yapıldığından sivil halk Eskeran şehri tarafına kaçmaya mecbur kalmıştı. Daha sonra netleşti ki; bu önceden düşünülmüştü, birazdan Eskeran yolunda silahsız halkın önü kesilecek ve Ermeniler tarafından kurşunlanacaklardı... Kurulan plan gercekleşiyor, karlı dağlarda ve ormanlarda donmuş insanları Ermeni askerleri tutarak her türlü işkenceye maruz bırakıp vahşice katlediyordu. Bu acı günlerde Azerbaycan kuvvetleri, Hocalı sakinlerine yardım yapamadı. Hatta donmuş ve işkenceye maruz kalmış cesetlerin bile alınması mümkün olmadı. Yapılan işkenceler sonrası Ermeni birlikleri, dağlarda ve meşelerde sağ kalmış kişileri tutarak esir alıp işkencelere maruz bırakmıştır.

 

28 Şubat tarihinde, içinde gazetecilerin de bulunduğu iki helikopter Azerbaycanlıların katledildiği yere vardı. Görünen manzaradan dolayı herkes dehşete düşüyordu. Düzlük cesetle doluydu. İki helikopterle tek seferde dört ceset götürmek ancak mümkün oldu. Mart’ın 1’inde yerli ve yabancı gazetecilerin iştirakı ile olay yerinde daha dehşetli durum gözlemlenmişti. Cesetler üzerinde yapılan işkenceler; kulakların kesilmesi, gözlerin çıkarılması, bıçakla kafanın içinin çıkarılması, tanklarla cesedlerin üzerinden geçilmesi ve cesetlerin yakılması gözlemlenmiştir.

 

Azerbaycan Parlamentosu, 26 Şubat tarihini Hocalı Soykırımı Günü ilan etmiştir. Her yıl 26 Şubat’ta saat 17.00’de Azerbaycan halkı Hocalı soykırımı kurbanlarının aziz hatırasını anıyor. Anayurdundan göç etmiş ve Azerbaycan'ın 48 ilinde yaşayan Hocalı sakinleri Dağlık Karabağ çatışmasının adaletli çözümü, Ermenistan’ın Azerbaycan’a karşı yapmış olduğu bu tecavüzün defedilmesi, ülkenin arazi bütünlüğünün sağlanması ümidi ile yaşıyorlar. Onlar; dünya halklarına, devletlerine, uluslararası kuruluşlara adaleti ve hakikati göstermek için mücadele ediyorlar. Hocalı’da gerçekleşmiş olan terörizm ve etnik temizleme hamlelerini duyurmak için savunma yapıyorlar.

 

Hocalı Soykırımı'nın suçluları, organizatörleri ve failleri hak ettikleri cezalarını almalıdırlar. Hiçbir cinayet cezasız kalmamalı ve kalamaz. 20. yüzyılda soykırım ve etnik temizleme hadiseleri tarih sayfalarında görülmektedir. Hocalı Soykırımı, onların arasında en dehşetli sayfaları oluşturmaktadır. Halihazırda bu soykırımların yapılmasında iştirakı olan şahıslar kendi vicdanları karşısında cevap vermektedir ama zamanı geldiğinde onlar tarihin mahkemesi karşısında da cevap vermek zorunda kalacaklar.