12.11.2017 13:21

Genel

3569

Peygamber, Farsça bir kelime. Kök anlamı başlıkta da belirttiğimiz gibi “haber getiren” demek. Kelimenin ilk kısmı olan “peygam” Türkçeye uyarlanarak “peyam” ya da “peyem” denilmiş. Meşhur yazarımız Peyami Safa’nın adı da buradan geliyor. Peyami “habere ait, haberle ilgili” gibi bir anlama geliyor olmalı.

Peygamber kelimesinin eski Türkçedeki karşılığı yalvaç ya da yalavaç; ancak peygamber kelimesi çok erken dönemlerde Türkçeye yerleşmiş ve böyle söylenegelmiş. Farsçadan dilimize girmiş olan peygamber gibi birçok kelime vardır. Abdest bunlardan en meşhurudur mesela. İlim adamlarına göre bunun sebebi bizim dini direkt olarak Arap coğrafyasından değil, İran coğrafyası üzerinden öğrenmemizdir. Tabii bu İran’ın bugünkü Şii İran olmadığını vurgulamakta fayda var. Ne olduğunu ise okurlarımızın meraklı araştırmalarına bırakıyoruz.

Kelime üzerine ansiklopedilerde kitaplarda uzun uzun yazılmış. Biz burada kendi tefekkürümüzü zorlamayı deneyeceğiz. Öncelikle şu soruyu soracağız. Peygamber haber getiren demekse, insanlar yüzyılın birinde bütün haber getirenler için peygamber demiş olabilir mi? Tabii bunun için kayıtları incelemek gerekir. Bunun incelenmesi uzun ilmî yazıların konusudur; ama bir akıl yürütmeyle bunun mümkün olabileceğini söyleyebiliriz; çünkü kelimelerin anlamı genellikle küçük bir daire ile başlar. Mesela insanlar daha hiç peygamberden haberdar değilken onlara herhangi bir şeyden haber getiren kişilere peygamber demiş olabilir. Daha sonra Allah’tan haber getiren biri için de bu anlam dairesini genişletmiş olabilir.

Peygamber adlandırmasının altında insanın bilme isteğinin yattığını görüyoruz. Mesela insanlar bu kavramı uyaran, yasaklayan ya da teşvik eden gibi bir adlandırmayla da karşılayabilirlerdi. Oysa haber getiren demişler. Demek ki adlandırırken gelen kişinin öbür dünya ya da Allah hakkında ne konuştuğuna ya da nasıl konuştuğuna dikkat edilmeksizin tamamen yaptığı işe odaklanılmış. Odak noktasına haber getirmek eylemi konulmuş. Bir peygamberi yüz yüze tanımış olan bir insan onun Allah’tan getireceği haberleri merakla beklemiş olmalı.